Als je te maken krijgt met de erfenis van een overleden familielid, kan het begrip “legitieme portie” van groot belang zijn. Het is een term uit het erfrecht die verwijst naar het gedeelte van de erfenis waarop bepaalde nabestaanden recht hebben, zelfs als ze niet in het testament zijn opgenomen. In dit artikel zal ik je uitleggen wat de legitieme portie precies inhoudt, wie er aanspraak op kan maken, hoe het wordt berekend en wat de mogelijke gevolgen zijn voor de verdeling van de erfenis.
Ten eerste is het belangrijk om te begrijpen dat de legitieme portie een wettelijk recht is dat is vastgelegd in het Burgerlijk Wetboek. Het is bedoeld om te voorkomen dat een overledene zijn naaste familieleden volledig zou kunnen onterven. Zelfs als iemand in zijn testament heeft bepaald dat bepaalde personen geen erfgenaam zijn, hebben zij mogelijk toch recht op hun legitieme portie.
Wie heeft er recht op de legitieme portie?
In principe komen alleen de kinderen en de echtgenoot of geregistreerd partner van de overledene in aanmerking. Dit betekent dat kleinkinderen, broers, zussen of andere familieleden geen legitieme portie kunnen opeisen, tenzij zij door hun overleden ouder worden vertegenwoordigd.
Hoe wordt de legitieme portie berekend?
De legitieme portie bedraagt de helft van het erfdeel waarop de desbetreffende persoon volgens de wet recht zou hebben gehad als er geen testament was opgesteld. Met andere woorden, het is de helft van het bedrag dat de betreffende persoon zou erven als er geen testament was en de erfenis volgens de wettelijke regels zou worden verdeeld.
Stel bijvoorbeeld dat een overledene drie kinderen heeft en een echtgenoot achterlaat, en dat hij in zijn testament heeft bepaald dat zijn vermogen volledig naar een goed doel gaat. Volgens de wettelijke regels zouden de kinderen en de echtgenoot elk recht hebben op een gelijk deel van de erfenis. De legitieme portie van elk kind en de echtgenoot zou dan de helft van dat bedrag zijn.
Wat zijn de mogelijke gevolgen van de legitieme portie voor de verdeling van de erfenis?
Als een of meer nabestaanden hun legitieme portie opeisen, kan dit leiden tot een aanpassing van de verdeling zoals die in het testament is vastgelegd. In het voorbeeld hierboven zouden de kinderen en de echtgenoot mogelijk een deel van het vermogen opeisen, zelfs als de overledene anders had besloten. Dit kan tot conflicten leiden tussen de erfgenamen en zelfs tot juridische procedures.
Het is belangrijk om te benadrukken dat het recht op de legitieme portie niet absoluut is. Er zijn situaties waarin een nabestaande zijn recht op de legitieme portie kan verliezen, bijvoorbeeld door ernstig wangedrag jegens de overledene of door afstand te doen van het recht op de legitieme portie. Ook kan het voorkomen dat er onvoldoende geld in de nalatenschap aanwezig is om de legitieme portie uit te keren, bijvoorbeeld als het vermogen voornamelijk bestaat uit onroerend goed dat niet liquide is.
Kortom, de legitieme portie is een belangrijk begrip binnen het erfrecht dat ervoor zorgt dat bepaalde nabestaanden niet volledig kunnen worden onterfd. Het is van belang om bij het opstellen van een testament rekening te houden met de legitieme portie om conflicten en juridische procedures na het overlijden te voorkomen.